تاریخچه پرورش قارچ ها
تاریخچه پرورش قارچها
قارچها موجوداتی هستند که از گذشته‌های دور با انسان بوده‌اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پر کامبرین و دونین برمی‌گردد. تاریخ مصرف قارچ‌های خوراکی به عنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان‌های نخستین از خواص ویژه قارچها اطلاع داشتند. آزتک‌ها از قارچها به عنوان مواد توهم‌زا در فال‌گیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده که از گروه قارچ‌های کلاهک‌دار است. اگر تاریخچه تولید قارچ‌های خوراکی به دقت مورد بررسی قرار گیرد، تاریخی چند هزار ساله را می‌توان برای آن قایل شد. پرورش قارچ‌های خوراکی به حدود ۲۰ قرن پیش در ژاپن و چین برمی‌گردد. کاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال ۱۷۵۴ میلادی ابداع شد.
کشورهای گوناگون جهان با توجه به فرهنگ غذایی طی سا‌ل‌های گذشته به نوعی از این محصول ارزشمند برخوردار بوده‌اند و در حال حاضر، بیشتر قریب به اتفاق کشورهای دنیا آن را به عنوان محصولی کشاورزی و باغی قلمداد می‌کنند و حتی به منظور توسعه هرچه بیشتر تولید و مصرف آن، برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت آن اجرا می‌کنند و سالانه هزینه‌های بسیاری را به تحقیقات مربوط به آن اختصاص می‌دهند. در این میان، کشورهای آمریکایی، اروپایی، آسیایی و آفریقایی هرکدام به صورتی نسبت به توسعه همه‌جانبه آن اقدام می‌کنند. در بعضی کشورها با توجه به فرهنگ غذایی، میزان مصرف برخی از قارچها بر دیگران پیشی گرفته و تولید آن گونه خاص، بیشتر است. کشورهایی مانند چین، از دو هزار سال پیش قارچها را نیز به موازات سایر محصولات کشاورزی کاشته‌اند و در حال حاضر، سالانه چند میلیون تن تولید انواع قارچها را در برنامه‌های خود دارند. البته در این میان از خواص دارویی و درمانی قارچ‌های دارویی نیز غافل نمانده و استفاده از قارچ در حد قابل‌توجهی رونق یافته است، به طوری که در مراجعه به پزشکان چینی، انواع داروها از جمله قرص، کپسول، آمپول‌هایی که از قارچ تهیه‌شده‌اند، تجویز می‌شود. البته شایان ذکر است که قارچها به لحاظ بافت فیبری و سلولزی و نیز داشتن پلی‌ساکاریدهایی در دیواره سلولی‌شان به عنوان ضد سرطان محسوب می‌شوند. در این میان می‌توان به قارچ‌هایی که به طور اختصاصی ضد سرطان هستند، اشاره کرد مانند قارچ‌های گاندرما، آریکولاریا و شیتاکه. صنایع تبدیلی قارچها نیز امروزه به عنوان یکی از صنایع روز، مورد توجه خاص قرار گرفته است. صنایع کنسروسازی، مربا، ترشی و پودر قارچ از جمله فرآورده‌های قارچ است که در دنیا از مصرف بالایی نیز برخوردار است. از نکات قابل توجه و تامل در این صنعت این است که با توجه به حجم بالای ضایعات کشاورزی در بیشتر کشورها از جمله ایران، استفاده بهینه از این ضایعات برای افزایش کشت قارچ می‌تواند مورد توجه قرار گیرد
قارچ چیست؟
قارچ میوه‌ای از تیره رویندگان قارچی است.بیشتر قارچها با تشکیل کولونی به جذب مواد مغذی از چوب برگ‌های فروافتاده و ترکیبات موجود در خاک و می‌پردازند. قارچها به صورت جمعی می‌توانند بر سطح هر منبعی که دارای کربن باشد، به شکل لایه‌ای رشد کنند. یک گیاه قارچی از تارهای شاخه شاخه و لوله‌ای شکل متعددی تشکیل شده است که هیف نام دارند. مجموعه هیف‌ها را میسیلیوم می‌نامند. بسیاری از گیاهان قارچی که برخی از قارچها را نیز شامل می‌شود، گندرو هستند و غذای خود را با تشکیل کولونی بر ترکیبات ارگانیک مرده به دست می‌آورند. اگر یک میسیلیوم پژمرده شود، همچنان انرژی کافی برای بازتولید خود را دارد. هنگامی که ترکیبات دما، رطوبت نسبی، میزان دی‌اکسید کربن و… همگی مناسب باشند، گیاهان قارچی ساختار پیشرفته‌ای را سازمان می‌دهند که همان قارچی است که برای ما آشناست. قارچها، میلیون‌ها هاگ را می‌پراکنند که عملی مشابه دانه گیاهان دارند
شماری از قارچها برای مصارف خوراکی، کشت می‌شوند. برخی از قارچها انگل هستند و روی گیاهان، جانوران و یا سایر قارچها زندگی می‌کنند. برخی از آنها بیماری‌‌زا و مضرند و برخی نیز سودمند هستند. به نوع زندگی قارچ و گیاهی که در ریشه آن روییده است، هم‌زیستی می‌گویند زیرا گیاه مواد قندی مورد نیاز قارچ را تامین می‌کند و در عوض، مواد معدنی مورد نیاز خود را از قارچ دریافت می‌کند. بسیاری از قارچها، در رابطه‌ای هم‌زیستی با درختان به سر می‌برند و درست به همین دلیل است که جنگل‌ها نسبت به جویندگان قارچ بسیار سخاوتمند هستند. برخی از قارچها، مانند پودکینی، ماتسوتا که و چانتلوز به هیچ وجه به تنهایی قابل کشت نیستند، مگر آنکه درختان همزیست آنها نیز کشت شوند
قارچ‌های بسیار مرغوب کدام‌اند؟
محبوب‌ترین قارچی که امروزه در دنیا مصرف می‌شود، قارچ‌های دکمه‌ای سفید هستند. عده‌ای دیگر پورتوبلو را به عنوان محبوب‌ترین و مرغوب‌ترین قارچ می‌شناسند. این قارچ، نژاد قهوه‌ای قارچ دکمه‌ای سفید است. در ایالات متحده، قارچ‌های مرغوب دیگر عبارت‌اند از شی ای تاکه، انوکی و اویستر. چند قارچ قابل کشت دیگر نیز وجود دارد اما به شکل‌گسترده‌ای در بازار قابل دسترس نیستند
از چه سطوح کشتی برای رشد قارچ استفاده می‌شود؟
قارچ‌های دکمه‌ای عادی بر لایه‌ای از کمپوست می‌رویند، بیشتر قارچ‌های مرغوب، بر سطحی از خاک اره که مواد مغذی دیگری به آن افزوده شده، رشد داده می‌شوند. بسیاری از انواع چوب برای انجام کشت مناسب‌اند اما در میان آنها، توسکا و بلوط بهترین‌ها هستند. درشتی دانه‌های‌خاک اره باید به اندازه دندانه‌های اره‌های معمولی باشد
تراشه‌های بزرگ‌تر نیز می‌توانند اضافه شوند. باید خاک اره را در دمای ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد و در فشار مناسب استریلیزه کرد. این عمل را می‌توان در یک دیگ و یا یک مخزن‌گرمایی ـ فشاری انجام داد
قارچها چگونه رشد داده می‌شوند؟
راه‌های بسیاری برای رشد دادن قارچها وجود دارد اما تولید همیشه در سه مرحله اصلی‌انجام می‌شود: بذرپاشی، کاشت در زمین، تبدیل شدن به میوه و به بارآمدن بذرها
بذرپاشی تشکیل کامل کلونی روی سطحی مناسب است که با تلقیح آن سطح ادامه می‌یابد. در مرحله کاشت که یک مرحله رشدی است، کلاهک‌ها تشکیل می‌شوند. کلاهک‌ها جوانه‌های کوچک میسیلیوم هستند که در انتهای تکامل خود، تبدیل به قارچها می‌شوند. تمام‌گونه‌های قارچها، برای کاشت نیازمند مجموعه‌ای از شرایط زیست محیطی هستند که برای رشد بهینه میسیلیوم‌ها، متفاوت است. اگرچه نه همه آنها اما بیشتر افراد قارچها را در دمای پایین‌تر از حالت تشکیل کلونی بر سطح خاک کشت می‌کنند. آخرین مرحله، تبدیل به میوه، تکامل کلاهک‌ها به قارچ‌های بالغ است.